سایز ناودانی به‌طور مستقیم بیانگر ارتفاع جان آن است و از عدد ۸ تا بالای ۳۰ در بازار ایران موجود است. این عدد که معمولاً با ناودانی ۸، ناودانی ۱۰ ، ناودانی ۱۲ و … شناخته می‌شود، نقش اساسی در تعیین کاربرد نهایی ناودانی و استحکام سازه دارد. برای نمونه، ناودانی 8 در پروژه‌های سبک و ناودانی ۱۰ یا ۱۲ در ستون‌ها و تیرهای مقاوم‌تر به کار می‌روند. به‌طور خلاصه، هرچه سایز ناودانی بزرگ‌تر باشد، ابعاد مقطع آن بیشتر و تحمل بار نیز بالاتر خواهد بود. در ادامه با جزئیات فنی و تخصصی مرتبط با سایز انواع ناودانی، استانداردهای تولید و نکاتی که در هنگام انتخاب و خرید باید مدنظر داشته باشید، آشنا می‌شوید.
اگر قصد خرید ناودانی باکیفیت و به‌صرفه را دارید، پیش از هر اقدامی بهتر است قیمت ناودانی را در بازار بررسی کنید تا بر اساس بودجه و نیازتان، انتخاب درست‌تری داشته باشید. در همین راستا، می‌توانید به تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان مطمئن مراجعه کنید. فروشگاه‌های تخصصی بسیاری در این حوزه فعال هستند و حتی برخی از آن‌ها به صورت آنلاین نیز خدمات ارائه می‌دهند. از‌جمله این مجموعه‌ها می‌توان به‌طور غیرمستقیم به برندهایی مانند «آیرونیز» اشاره کرد که طیف متنوعی از آهن‌آلات را با قیمت رقابتی عرضه می‌کنند.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان، می توانید عبارت “قیمت ناودانی” را همراه نام ” آیرونیز” در گوگل جستجو کنید.
ناودانی چیست؟
ناودانی از جمله پروفیل‌های فلزی در صنعت ساختمان و صنعت‌های مرتبط است که از یک جان عمودی و دو بال افقی تشکیل شده است. این مقطع فولادی به دلیل شکل ظاهری که شبیه حرف U انگلیسی است، در زبان انگلیسی به آن U-Channel یا C-Channel نیز گفته می‌شود. وجود تنوع در ابعاد و سایزهای این محصول، امکان کاربرد گسترده در پروژه‌های مختلف را فراهم می‌کند؛ از ساخت فریم و قاب در ساختمان‌ها گرفته تا استفاده در صنایع خودروسازی و ساخت ماشین‌آلات. ناودانی‌ها در دو نوع سبک و سنگین و طبق استانداردهای متنوعی نظیر DIN EN یا ISIRI ایران تولید می‌شوند. این استانداردها تفاوت‌های اندکی در ابعاد و ضخامت جان و بال ایجاد می‌کنند. همین امر سبب شده است تا در انتخاب ناودانی مناسب، نوع استاندارد و سایز محصول اهمیت بالایی داشته باشد.
استانداردهای مختلف ناودانی
یکی از عوامل مؤثر بر انتخاب ناودانی، تفاوت در استانداردهای تولید آن است. به طور کلی، ناودانی‌ها در ایران و جهان طبق سه استاندارد عمده زیر تولید می‌شوند:
- استاندارد UPN/UNP (ناودانی اروپایی): این استاندارد بر اساس استانداردهای DIN آلمان تنظیم شده است. در این نوع ناودانی، جان دارای ضخامت ثابتی است و بال‌ها به شکل مخروطی از جان فاصله می‌گیرند. این ناودانی‌ها بیشتر در پروژه‌های صنعتی و سازه‌های سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- استاندارد UPE (ناودانی موازی): در این مدل، بال‌ها موازی هستند و ضخامت بال معمولاً کمتر از UPN است. این نوع ناودانی بیشتر در کاربردهایی به کار می‌رود که نیاز به وزن کمتر و در عین حال مقاومت مناسب وجود دارد.
- استاندارد C شکل (آمریکایی یا آسیایی): برخی از تولیدکنندگان در سطح جهانی بر اساس استانداردهای داخلی خود، ناودانی‌هایی با هندسه C شکل و بال موازی تولید می‌کنند. در ایران، ناودانی‌های سبک معمولاً براساس این استانداردها تولید شده و در صنایع مختلف کاربرد دارند.
هرکدام از این استانداردها دامنه متفاوتی از سایز را پوشش می‌دهند. به عنوان مثال، در استاندارد UPN سایز ناودانی معمولاً از 40 تا 400 میلی‌متر (ارتفاع جان) تعریف شده است که می‌تواند نیازهای مختلف را تأمین کند.
جدول سایز انواع ناودانی
هنگامی که صحبت از سایز ناودانی به میان می‌آید، عمدتاً به ارتفاع جان (ارتفاع مقطع U شکل) اشاره می‌شود. برای نمونه، ناودانی ۸ یعنی ارتفاع جان آن حدود ۸۰ میلی‌متر است. البته ضخامت بال و جان نیز متناسب با همین ارتفاع تغییر می‌کند. در ادامه، به دو نوع عمده ناودانی در بازار، یعنی سبک و سنگین، و سایزهای رایج آن‌ها اشاره می‌کنیم.
ابعاد ناودانی سبک
ناودانی سبک طبق استانداردهای خاصی تولید می‌شود و معمولاً وزن آن از جدول اشتال یا جدول استانداردهای مرجع کمتر است. این ناودانی‌ها در پروژه‌های سبک ساختمانی و صنعتی کاربرد دارند. برخی سایزهای رایج ناودانی سبک عبارت‌اند از:
- ناودانی ۶: ارتفاع جان حدود ۶۰ میلی‌متر، ضخامت جان معمولاً ۴ میلی‌متر
- ناودانی ۸: ارتفاع جان حدود ۸۰ میلی‌متر، ضخامت جان حدود ۴.۵ میلی‌متر
- ناودانی 10 : ارتفاع جان حدود ۱۰۰ میلی‌متر، ضخامت جان حدود ۴.۵ تا ۵ میلی‌متر
- نکته فنی: در ناودانی سبک، بال‌ها هم ممکن است ضخامت کمتری داشته باشند. این موضوع باعث کاهش وزن و هزینه تمام‌شده پروژه می‌شود.
در اغلب پروژه‌های ساختمانی که نیاز به پروفیل با وزن کمتر و هزینه اقتصادی‌تر دارد، سایزهای کوچک‌تر و سبک‌تر ناودانی به کار می‌رود. برای مثال، در ساخت قاب در و پنجره‌های فلزی یا چارچوب‌های سبک از ناودانی‌های کوچک نظیر ناودانی ۶ یا ۸ بهره می‌برند.
ابعاد ناودانی سنگین
ناودانی سنگین با وزن و ضخامت بالاتر تولید می‌شود. در واقع، ابعاد ناودانی سنگین کاملاً منطبق بر جدول اشتال بوده و برای سازه‌هایی که نیاز به مقاومت زیاد در برابر بارهای خمشی و فشاری دارند، مناسب است. سایزهای رایج ناودانی سنگین عبارت‌اند از:
- ناودانی ۱۲: ارتفاع جان حدود ۱۲۰ میلی‌متر، ضخامت جان حدود ۵ میلی‌متر
- ناودانی ۱۴: ارتفاع جان حدود ۱۴۰ میلی‌متر، ضخامت جان حدود ۶ میلی‌متر
- ناودانی ۱۶: ارتفاع جان حدود ۱۶۰ میلی‌متر، ضخامت جان حدود ۶ تا ۶.۵ میلی‌متر
در صنایع بزرگی مانند پل‌سازی، اسکلت‌های فلزی با طبقات متعدد، و تأسیسات نفت و گاز که تنش‌های بالایی به سازه وارد می‌شود، از ناودانی‌های سنگین استفاده می‌کنند.
ویژگی‌های فنی و تخصصی ناودانی
ناودانی‌ها را می‌توان از لحاظ ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی و روش‌های تولید بررسی کرد. در این بخش، به موارد فنی مؤثری می‌پردازیم که انتخاب و خرید ناودانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ترکیب شیمیایی و خواص مکانیکی
فولاد مورد استفاده در ناودانی به‌طور معمول از جنس فولاد نورد گرم ساختمانی است. بسته به استانداردها، ممکن است درجه فولاد از S235 تا S355 (طبق استاندارد EN) یا ST37 تا ST52 (طبق استانداردهای DIN و ISIRI) متغیر باشد. هرچه عدد درجۀ فولاد بالاتر باشد، مقاومت کششی و تسلیم آن نیز بیشتر است.
- مقاومت کششی (Tensile Strength): معمولاً بین ۳۷۰ تا ۵۲۰ مگاپاسکال در ناودانی‌های ساختمانی
- تنش تسلیم (Yield Strength): معمولاً بین ۲۳۵ تا ۳۵۵ مگاپاسکال
- ازدیاد طول (Elongation): بین ۲۰ تا ۲۶ درصد
ناودانی‌های سبک معمولاً از فولادهایی با درجۀ پایین‌تر تولید می‌شوند تا امکان شکل‌پذیری و فرم‌دهی آسان داشته باشند. در مقابل، ناودانی‌های سنگین با درجات فولادی بالاتر تولید می‌شوند تا مقاومت بیشتری در برابر تنش‌های خمشی و محوری نشان دهند.
روش‌های تولید و اثر آن بر کیفیت
ناودانی‌ها عموماً به روش نورد گرم (Hot Rolling) از شمش یا بیلت‌های فولادی تولید می‌شوند. در این فرایند، شمش در دمای بالا از میان غلتک‌ها عبور می‌کند تا به شکل نهایی ناودانی درآید. برخی تولیدکنندگان در مراحل بعدی، کنترل حرارتی یا عملیات حرارتی خاصی انجام می‌دهند تا خواص مکانیکی بهبود یابد.
از سوی دیگر، بعضی ناودانی‌ها به روش برش و خم‌کاری از ورق فولادی تولید می‌شوند. در این روش، از دستگاه‌های برش CNC و پرس‌های هیدرولیکی استفاده می‌شود و معمولاً برای مقاطع کوچک‌تر و سبک‌تر کاربرد دارد. کیفیت جوش و خم‌کاری در این روش اهمیت بالایی دارد، زیرا هرگونه ترک یا خستگی در خط جوش می‌تواند استحکام مقطع را تضعیف کند.
کاربردهای ناودانی بر اساس سایز
انتخاب سایز مناسب ناودانی به نوع پروژه و میزان بارگذاری روی سازه بستگی دارد. در ادامه، به برخی از کاربردهای رایج ناودانی در سایزهای متفاوت اشاره می‌کنیم:
ناودانی‌های سبک‌تر (سایز ۶ تا ۱۰)
- سازه‌های سبک ساختمانی: ساخت فریم در و پنجره فلزی، نرده، راه‌پله‌های داخلی.
- تجهیزات و قفسه‌های فروشگاهی: استراکچر قفسه‌ها به دلیل استحکام نسبی و وزن کم.
- ماشین‌آلات سبک صنعتی: قطعات فریم دستگاه‌های تولیدی کوچک.
به عنوان مثال، ناودانی ۸ به علت وزن کم و ابعاد نسبتاً کوچک، در بسیاری از پروژه‌های خانگی و نیمه‌صنعتی کاربرد دارد. این سایز عموماً به‌صورت سبک تولید می‌شود و مناسب محیط‌هایی است که فضای محدودی برای کار داریم و بارگذاری زیادی پیش‌بینی نشده است.
ناودانی‌های متوسط (سایز ۱۲ تا ۱۴)
- ستون‌ها و تیرهای فرعی: در اسکلت فلزی ساختمان‌های میان‌طبقه برای تحمل بار متوسط.
- سوله‌ها و انبارهای صنعتی: به‌عنوان اجزای نگهدارنده سقف یا دیوارهای سوله.
- صنایع خودروسازی: شاسی برخی خودروهای سنگین یا نیمه‌سنگین.
در این میان، ناودانی ۱۰ و ۱۲ به دلیل استحکام قابل قبول و وزن متعادل، محبوبیت ویژه‌ای دارند و در بسیاری از سازه‌های عمومی به کار گرفته می‌شوند. این سایزها حد فاصل میان ناودانی سبک و سنگین محسوب شده و کارایی وسیعی دارند.
ناودانی‌های بزرگ (سایز ۱۶ و بالاتر)
- سازه‌های سنگین و چندطبقه: پل‌ها، ستون‌های اصلی، تیرهای باربر قوی.
- ماشین‌آلات بزرگ صنعتی: اسکلت اصلی خطوط تولید و سازه‌های معدن.
- سازه‌های دریایی و نفت و گاز: پایه‌ها و خرپاهای مقاوم در شرایط آب‌وهوایی سخت.
هرچه سایز ناودانی بزرگ‌تر شود، ضخامت جان و بال‌ها نیز افزایش می‌یابد و این موضوع موجب افزایش وزن و در نتیجه قدرت باربری محصول می‌شود. به همین دلیل، از این ناودانی‌ها در زیرساخت‌های مهم که تحت فشار و بار زیاد هستند، استفاده می‌گردد.
نکات مهم در انتخاب سایز مناسب ناودانی
نوع پروژه و بارگذاری: ابتدا باید بدانید چه میزان بار استاتیکی یا دینامیکی بر سازه وارد می‌شود. سازه‌های سبک به ناودانی سایز کوچک‌تر نیاز دارند و سازه‌های سنگین، ناودانی سایز بزرگ‌تر.
استاندارد تولید: حتماً مشخصات استاندارد (مانند DIN EN یا ISIRI) را در هنگام خرید بررسی کنید تا با نوع نیاز شما مطابقت داشته باشد.
کیفیت فولاد: درجۀ فولاد (ST37، ST52 و …) نقش مهمی در مقاومت سازه دارد. برای کاربردهای سبک، فولاد ST37 غالباً کافی است؛ اما برای موارد سنگین‌تر، ST52 یا معادل آن پیشنهاد می‌شود.
روش تولید: ناودانی نورد گرم معمولاً برای سازه‌های مهم توصیه می‌شود. اگر قصد خرید ناودانی‌های خم‌کاری شده را دارید، مطمئن شوید جوشکاری و کنترل کیفی به‌خوبی انجام شده است.
شرایط محیطی: محیط‌های مرطوب یا اسیدی نیاز به فولادی با پوشش ضدخوردگی (مانند گالوانیزه) دارند. در این شرایط، سایز و پوشش ناودانی باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که مقاومت لازم در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی را داشته باشد.
نحوه استعلام قیمت و خرید ناودانی
در بازار فعلی، قیمت آهن‌آلات و از جمله ناودانی، تحت تأثیر نوسانات ارز، قیمت جهانی فولاد و هزینه‌های حمل‌ونقل است. از این رو پیشنهاد می‌شود پیش از نهایی کردن خرید، حتماً تازه‌ترین فهرست قیمت را بررسی و مقایسه کنید. همان‌طور که اشاره شد، بهترین روش این است که قیمت ناودانی روز را از چند منبع معتبر استعلام بگیرید.
در حال حاضر، بسیاری از بنگاه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین آهن‌آلات لیست قیمت روزانه ارائه می‌دهند. همچنین، جهت صرفه‌جویی در زمان و هزینه، می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت‌هایی که محصولات مختلف فولادی را به‌صورت مقایسه‌ای نشان می‌دهند، یک انتخاب دقیق داشته باشید. در این مسیر، فروشگاه‌های معتبری نظیر «آیرونیز» نیز قابلیت بررسی و خرید آنلاین را فراهم کرده‌اند و بعضاً در قبال خریدهای عمده، تخفیف‌های ویژه‌ای ارائه می‌دهند.
خرید ناودانی از منابع رسمی و خوش‌نام، مزایایی مانند تضمین اصالت کالا، ارسال سریع و بسته‌بندی مناسب را در پی دارد. همچنین، اگر برای پروژه خاصی خرید می‌کنید، بهتر است قبل از اقدام، نقشه‌ها و محاسبات مهندسی را با فروشنده یا تأمین‌کننده در میان بگذارید تا بهترین سایز و نوع ناودانی به شما پیشنهاد شود.
جمع‌بندی
سایز ناودانی از مهم‌ترین فاکتورهای تعیین‌کننده در استحکام و کاربرد این مقطع فولادی است. ناودانی ۶ تا ۱۰ معمولاً در پروژه‌های سبک ساختمانی و صنعتی به کار می‌روند، درحالی‌که سایزهای ۱۲ تا ۱۴ برای سازه‌های متوسط و ناودانی‌های سایز بزرگ‌تر از ۱۶ در سازه‌های بسیار سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرند. هنگام انتخاب سایز، علاوه بر میزان بارگذاری و نوع پروژه، باید به استاندارد تولید، کیفیت فولاد و روش تولید نیز توجه ویژه داشت.
با توجه به نوسانات بازار، پیشنهاد می‌شود قبل از خرید، حتماً ناودانی ۱۰، ناودانی ۸ و سایر سایزها را از لحاظ موجودی، کیفیت و قیمت با یکدیگر مقایسه کنید تا متناسب با بودجه و نیاز فنی پروژه، تصمیم درستی بگیرید. منابع و فروشگاه‌های تخصصی همچون «آیرونیز» می‌توانند گزینه مناسبی برای مقایسه قیمت‌ها و خرید سریع ناودانی در سایزهای مختلف باشند.
در نهایت، این مقطع فولادی به‌دلیل استحکام خمشی و کششی مطلوب، تنوع ابعاد و سازگاری با استانداردهای بین‌المللی، همواره یکی از اصلی‌ترین انتخاب‌ها در صنعت ساخت‌وساز و صنایع وابسته به‌شمار می‌رود. به یاد داشته باشید که انتخاب سایز بهینه، در کنار توجه به تمام جزئیات فنی، کلید موفقیت یک پروژه ایمن، اقتصادی و پایدار است.
