آلرژی ها یا حساسیت های غذایی، اعتقادات مذهبی و باورهای ایدئولوژیک از دلایل اصلی پیروی از رژیم غذایی محدود شده هستند. در حالی که برخی از محدودیت ها برای جلوگیری از مشکلات جسمانی و سلامتی است، برخی دیگر با اعتقادات شخصی و اخلاقی افراد وابسته است. در هر صورت، هر دو به یک اندازه برای افراد مختلف مهم هستند. بنابراین، اگر در حال برنامه‌ریزی تهیه غذا و مهمانی هستید – بهتر است با برخی از رایج‌ترین محدودیت‌های غذایی آشنا شوید.
در اینجا 10 رژیم غذایی محدود شده که باید در مورد آنها بدانید آورده شده است.
رژیم غذایی محدود شده کم لاکتوز
عدم تحمل لاکتوز یک اختلال گوارشی ناشی از کمبود آنزیم لاکتاز است که به هضم لاکتوز – نوع اصلی کربوهیدرات موجود در شیر – کمک می کند با این حال، حدود دو سوم جمعیت جهان پس از از شیر گرفتن، تولید آنزیم را متوقف می کنند. بنابراین، آنها دچار عدم تحمل لاکتوز می شوند.
ابتلا به مشکل عدم تحمل لاکتوز به این معنی است که پس از مصرف غذاهای حاوی لاکتوز، از جمله شیر و فرآورده های شیری ممکن است علائمی مانند درد شکم، نفخ و اسهال در فرد رخ دهد. با این حال، مطالعات نشان می دهد که برخی از افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ممکن است تا 12 گرم لاکتوز در روز بدون نشان دادن علائم مصرف کنند که تقریباً برابر است با مقدار لاکتوز موجود در یک لیوان شیر.
در ادامه برخی از محصولات لبنی که می توانید برای افراد پیرو رژیم غذایی محدود شده کم لاکتوز تهیه کنید را ذکر می کنیم:
- شیر بدون لاکتوز: برخی از برندهای لبنی بازار شیرهای مخصوص ارائه می کنند که در واقع با بهره گیری از لاکتاز کمک می کند فرد لاکتوز داخل شیر را هضم کند. از نظر تغذیه ای با شیر معمولی یکسان است، فقط کمی شیرین تر است.
- محصولات لبنی تخمیر شده: افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ممکن است قادر به تحمل ماست، کفیر، خامه ترش، و پنیر لبنه به دلیل وجود مقدار جزئی لاکتوز باشند که پس از تخمیر باکتریایی باقی مانده است.
- پنیرهای رسیده سفت: پنیرهایی مانند پارمزان و لیقوان به طور طبیعی بدون لاکتوز هستند و ممکن است توسط اکثر افراد تحمل شود.
- کره. در حالی که کره شامل بخش چربی شیر است، ممکن است باز هم حاوی لاکتوز باقی مانده باشد. با این حال، کره ی شفاف یا روغن شیر به طور کلی برای افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز بی خطر است.
عدم تحمل یا حساسیت به گلوتن
گلوتن یکی از پروتئین های اصلی گندم است، اما در جو و چاودار نیز یافت می شود. گلوتن در واقع ماده ای ست که به غذا حالت کشسانی و خمیری به غذاهای می دهد. افرادی که باید رژیم غذایی محدود شده را دنبال کنند معمولا دو اختلال مرتبط با گلوتن دارند که چیزی بین 1 تا 7 درصد از مردم جهان را تحت تاثیر قرار می دهند: بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی.
بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی ناشی از گلوتن است که منجر به التهاب و آسیب به روده کوچک می شود. علائم شایع بیماری سلیاک شامل درد شکمی، اسهال و کاهش وزن به دلیل سوء جذب مواد مغذی است. سایر علائم غیر معمول عبارتند از بثورات پوستی، کم خونی و پوکی استخوان.
از سوی دیگر، حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی یک وضعیت غیر آلرژیک ناشی از مصرف گلوتن است که منجر به علائمی مشابه بیماری سلیاک می شود. جدا از واکنش به غذاهای حاوی گلوتن، افراد مبتلا به حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی عدم تحمل غذایی متعددی از جمله شیر گاو، تخم مرغ و… را نیز دارند.
درمان‌های کنونی برای هر دو اختلال بر پیروی از یک رژیم غذایی محدود شده ی سخت و بدون گلوتن مادام‌العمر متکی است.
این بدان معناست که غذاهای حاوی مواد تشکیل‌شده از گندم، جو و چاودار مانند نان، ماکارونی، برخی غلات، بیسکوئیت های کراکر و آبجو برای این افراد ممنوع هستند. برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک نیز ممکن است به دلیل آلودگی متقاطع در طول فرآوری، به جو پرک نیز واکنش نشان دهند.
در عوض، می توانند از غلات، نشاسته و آردهای طبیعی فاقد گلوتن مانند برنج، کینوآ، ذرت، تاپیوکا، ارزن، آمارانت، گندم سیاه، ذرت خوشه ای، سیب زمینی، یوکا، چنار، لوبیا، عدس و نخود استفاده کنند.
رژیم های بدون محصولات گوشتی و حیوانی
در این نوع رژیم غذایی محدود شده به دلایل مختلف مصرف گوشت و محصولات حیوانی محدود می شود و این افراد بیشتر رو به مصرف گیاهان می آورند.
رژیم گیاهخواری
امروزه تعداد افرادی که این رژیم را دنبال می کنند بیشتر از گذشته شده است. چرا که مردم بیشتر خواهان حمایت از حیوانات، بقای زندگی آنها و حفظ سلامت بدنی خود هستند. رژیم گیاهخواری نیز خود به انواع مختلفی تقسیم می شود. نقطه اشتراک در همه انواع رژیم غذایی محدود شده گیاهخواری این است که به هیچ عنوان از گوشت استفاده نمی کنند اما در برخی از رژیم ها مجاز به مصرف تخم مرغ و انواع لبنیات هستید. این رژیم با حذف فراورده های گوشتی و جایگزین کردن آن با انواع سبزیجات و حبوبات، تاثیر مستقیمی بر روی کاهش وزن، افزایش طول عمر و سلامت عمومی بدن می گذارد.
برخی از انواع رژیم غذایی محدود شده گیاهخواری که انعطاف بیشتری دارند:
- لاکتو-گیاه خواران: گوشت، مرغ و ماهی را حذف می کنند اما شامل شیر و فرآورده های شیری می شوند
- گیاهخواران تخم مرغی: گوشت، مرغ و ماهی را حذف می کنند اما شامل تخم مرغ می شود
- گیاهخواران لاکتو-اوو: گوشت، مرغ و ماهی را حذف کنید، اما شامل شیر، فرآورده های شیری و تخم مرغ می شود.
- رژیم غذایی محدود شده پسکوترین: گوشت و مرغ را حذف می کنند اما شامل ماهی، شیر، محصولات شیر و تخم مرغ می شود
- نیمه گیاه خواران یا انعطاف پذیر: بیشتر گیاهخوارانی که گهگاه گوشت، فرآورده های گوشتی، مرغ و ماهی مصرف می کنند.
رژیم وگان
رژیم وگان سختگیرانه تر از رژیم گیاهخواری است. در این رژیم مجاز به استفاده از هیچ گونه فراورده حیوانی نخواهید بود. اما رعایت آن باعث لاغری سریع افراد می شود. چرا که مواد غذایی مورد استفاده در این رژیم از چربی کم و فیبر بسیار بالایی برخوردار هستند. هدف افراد با رعایت این رژیم تنها تنها تناسب اندام نیست، بلکه آنها دغدغه های زیست محیطی نیز دارد.
مانند گیاهخواری، رژیم غذایی محدود شده وگان نیز دارای انواع مختلفی است که شامل رژیم میوه‌خواری که بر میوه‌ها، آجیل‌ها، دانه‌ها، برخی سبزیجات و همچنین رژیم خام گیاهخواری است که عمدتاً بر غذاهای نپخته گیاهی متکی هستند.
اگر میهمان وگان دارید و می خواهید برای او غذایی آماده کنید، حتماً غلات کامل، میوه ها، سبزیجات و منابع پروتئینی گیاهی – هم پخته و هم به صورت خام – در صورت امکان آماده کنید. در خاطر داشته باشید که در جاست ایت می توانید غذاهای متنوعی برای این رژیم غذایی محدود شده پیدا کنید.
رژیم غذایی محدود شده کوشر
شاید در ایران این ؤزیم غذایی کمتر به گوش ما خورده باشد اما بد نیست اطلاعاتی درباره ی آن داشته باشیم و در صورت لزوم از آن استفاده کنیم. کوشر مانند “حلال” است به این صورت که باید پایبند اصول قانون دین یهودی باشد که تعیین می کند کدام غذاها برای مصرف مجاز هستند.
به طور کلی، یک رژیم غذایی کوشر حول سه ویژگی اصلی متمرکز است:
- حیوانات مجاز
- ممنوعیت خون
- ممنوعیت مخلوط کردن لبنیات با گوشت.
با این حال، جنبه های دیگری نیز باید در نظر گرفته شود تا یک غذا به عنوان رژیم غذایی محدود شده کوشر تلقی شود، از جمله روش ذبح و فرآوری گوشت. در ادامه لیستی از ملاحظات اصلی وجود دارد که هنگام برنامه ریزی یک منوی کوشر باید در نظر داشته باشید:
- نوع گوشت: گوشت و فرآورده های گوشتی باید از قسمت جلوی حیوانات نشخوارکننده با سم شکافته مانند گاو، بره، بز، گوسفند، آهو و گاو تهیه شود.
- لبنیات: محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست باید از حیوانات کوشر تهیه شوند و به هیچ عنوان نباید آنها را با گوشت و مرغ مخلوط کرد. در برخی قوانین کوشر آمده است که افراد پس از خوردن گوشت یا مرغ باید تا 6 ساعت برای مصرف لبنیات صبر کنند.
- ماهی: در رژیم غذایی محدود شده کوشر آمده است که ماهی باید همزمان باله و فلس داشته باشد تا کوشر در نظر گرفته شود.
- طیور: مرغ، بوقلمون، غاز، بلدرچین و کبوتر مجاز هستند.
- روش کشتار: حیوانات و طیور باید به روشی خاص توسط یک قصاب تایید شده ذبح شوند.
- ممنوعیت خون: برای اطمینان از تمیزی غذا، قبل از پختن باید تمام خون را از گوشت، مرغ و تخم مرغ خارج کنید.
- پارو (Pareve): به غذاهایی اشاره دارد که با اینکه حیوانی هستند اما برای اهداف مخلوط کردن خنثی در نظر گرفته می شوند، به این معنی که می توانید آنها را یا لبنیات سرو کنید. این مواد شامل ماهی، تخم مرغ هستند.
- تجهیزات طبخ: ظروف مورد استفاده برای تهیه، تمیز کردن و سرو غذا فقط باید برای غذاهای کوشر استفاده شود تا از آلودگی به غذاهای غیرکوشر جلوگیری شود. شما نمی توانید از ظروف یکسان برای تهیه گوشت و لبنیات استفاده کنید.
در مورد غذاهایی که باید اجتناب کنید، رژیم غذایی محدود شده کوشر نیز به صراحت گوشت خوک را ممنوع می کند.
کیتو
رژیم کیتوژنیک یا کیتو یک رژیم غذایی محدود شده ی پرچرب و بسیار کم کربوهیدرات است که در چند سال اخیر محبوبیت پیدا کرده است. در حالی که کاهش وزن یکی از دلایل اصلی محبوبیت این رژیم است، برخی ممکن است آن را به دلیل مزایایی مانند متناسب کردن قند خون، اثر بخشی مناسب در بهبود عملکرد کبد و سایر اثرات متابولیک آن دنبال کنند.
رژیم کتو کربوهیدرات ها را به 20 تا 50 گرم در روز محدود می کند و پیشنهاد می کند که 70 درصد کالری مصرفی روزانه را از چربی ها کسب کنیم. این بدان معناست که غلات، حبوبات، سبزیجات نشاسته‌ای و بیشتر میوه‌ها، همراه با غذاهای پر قند مانند شکلات، شربت، آب میوه، نوشابه‌ها و دسرها باید محدود یا حذف شوند.
اگر مهمان شما فردی است که رژیم غذایی محدود شده کیتو را دنبال می کند، مطمئن شوید که غذای شما شامل موارد زیر است:
- پروتئین: گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، بوقلمون، گوشت های فرآوری شده، پنیر و پروتئین های گیاهی.
- چربی ها: آجیل، دانه ها، پنیر خامه ای، کره، آووکادو و روغن های سالم مانند روغن نارگیل یا زیتون
- سبزیجات غیر نشاسته ای: خیار، گوجه فرنگی، سبزیجات برگ دار، پیاز، بروکلی و غیره
- میوه های کم قند: مانند توت فرنگی، کیوی، پرتقال (ملس یا ترش)، هلو، لیمو و… و مطمئن شوید از میوه های پر قند مانند خربزه، سیب، انگور، توت و… اجتناب می کنید.
رژیم غذایی دیابتی
دلیل اصلی اینکه برخی افراد باید از رژیم غذایی محدود شده دیابتی پیروی کنند این است که افراد مبتلا به دیابت توانایی متابولیسم کربوهیدرات ها را مختل می کنند یا به این دلیل که انسولین کمی تولید می کنند (دیابت نوع 1) یا انسولین تولید می کنند اما نمی توانند آن را جذب کنند (دیابت نوع 2).
انسولین هورمونی است که به قند از کربوهیدرات ها اجازه می دهد وارد سلول های شما شود. بنابراین، اگر تولید یا عملکرد آن مختل شود، ممکن است منجر به افزایش سطح قند خون شود. توصیه های غذایی برای افراد مبتلا به دیابت، یک الگوی غذایی سالم را ترویج می کند که شامل مقادیر متوسطی از همه گروه های غذایی باشد.
برخی از متخصصان مراقبت های بهداشتی توصیه می کنند که افراد دنبال کننده رژیم غذایی محدود شده دیابتی بر روی غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین (GI) تمرکز کنید که پس از مصرف آنها سطح قند خون را افزایش نمی دهد. اینها شامل غذاهای با فیبر بالا مانند غلات کامل و حبوبات، و همچنین برخی از میوه‌های کم قند مانند است. سایر غذاهایی که ممکن است برای یک منوی مناسب دیابت بگنجانید شامل پروتئین های بدون چربی، لبنیات و سبزیجات است.
افراد مبتلا به بیماری دیابت مثل بقیه افراد نمی توانند برخی وعده ها را حذف یا اضافه کنند. بیماران دیابتی برای رسیدن به تناسب اندام می توانند در طول روز هر ماده غذایی بخورند اما به مقدار کم! این افراد باید لبنیات کم چرب، گوشت بدون چربی، مرغ بدون پوست، کلزا یا روغن زیتون، آجیل، ماهی و آووکادو را در رژیم روزانه خود بگنجانند و کره، شکر، عسل، خامه را حذف کنند.
رژیم غذایی محدود شده کنترل سدیم
منظور از کم نمک در این نوع از رژیم ها، کاهش میزان سدیم ورودی به بدن است. سدیم موجود در بدن می تواند از طریق عرق کردن دفع شود. بنابراین این رژیم به افرادی که در طول روز عرق نمی کنند مناسب است. این رژیم غذایی محدود شده در سه مدل کم نمک خفیف، کم نمک متوسط و کم نمک شدید وجود دارد.
در نوع خفیف این رژیم می توان مقدار کمی نمک به غذاها و میوه ها اضافه کرد. در نوع کم نمک متوسط به طور معمول می توان از نمک استفاده کرد. اما در نوع کم نمک شدید تنها مجاز هستید هنگام پخت غذا نمک اضافه کنید ولی موقع صرف غذا نمکدان را از سفره حذف کنید.
